W ostatnim czasie przy zapoznawaniu się z kolejnymi raportami spółek giełdowych i kryteriami selekcji stosowanymi przez największych znawców. Naszło mnie pytanie:
Dlaczego przez tyle lat Enron, Worldcom, a także znane z polskiego podwórka Elektrim Stgroup czy Ppwk, przez lata nabierały inwestorów.
Czy nikt tego nie widział bądź nie chciał widzieć, że księgi śmierdzą w efekcie psychologii tłumu?
A może były tak dokładnie sfałszowane że nic nie dało się zauważyć ?
Nie do końca w książkach które przeczytałem i oraz na niektórych portalach napisano na co zwracać uwagę i co powinno załączyć w nas czerwone światełko zanim kupimy akcję czy obligację. Dodatkowo poniższe oznaki często pojawiają się w przypadku pogarszającej się kondycji spółki.
Wrzucam więc listę z książki oraz kilka własnych przemyśleń
- Podejrzane kariery zarządu zwłaszcza, gdy ich firmy nie przeżywały restrukturyzacji a gotówka wyparowała wiąże się to z zawyżaniem Zysków i CF operacyjnego, oraz zaniżaniem kosztów w poprzednich spółkach
- Wzrost należności, jako procent przychodów, mierzone dso (Wskaźnikiem rotacji Należności) jest to często efekt fikcyjnej sprzedaży i jej wycena
- Nienadążanie CF operacyjnego za zyskiem operacyjnym – przeszacowane zyski lub sztuczne przychody
- Niezwykle sekturyzacje i sprzedaż należności oznacza to niedobór gotówki w przepływach lub Duży procent złych należności.
- Zapasy, które rośna, jako % procent kosztu własnego towarów sprzedanych mierzone rotacja zapasów jest to efekt problemów ze sprzedażą lub manipulacja ilością zapasów
- Znaczne fluktuacje zysku brutto, jako % sprzedaży oznacza to zawyżanie zapasów i przychodów, ukrywanie kosztów, jest to jeden z najsilniejszych sygnałów kreatywnej rachunkowości.
- Olbrzymie rezerwy na odpisy i rozwiązywanie ich w przyszłości
- Wielkie kwoty uznane jako godwill w momencie przejęć zwłaszcza jeśli zwrot z aktywów (ROA) się nie poprawia jest to efekt zawyżenia godwillu w chwili przejęcia
- Korekty zwiększające godwill po przejęciu //jw.
- Duży spadek współczynnika rotacji aktywów, lub spadek sprzedaży do aktywów (trwałych) oznacza to złą kapitalizację kosztów np. klasyfikacja kosztów, jako aktywa trwale, może służyć, jako cześć do generowania sprzedaży. Był to ulubiony manewr Worldcomu
- Komponent stały kosztów jest, jako taki sam % mimo spadków przychodów często jest to błędna kapitalizacja kosztu, jako aktywa trwałego
- Koszty znacznie się zmniejszają w % do sprzedaży, zaniżanie kosztów przez źle ewidencjonowanie, wycenianie czy odraczanie – warto na ten czynnik zwracać uwagę w firmach produkcyjnych, gdyż w ich przypadku koszty maleją tylko w efekcie inwestycje mające na celu ich zmniejszenie
- Zobowiązania krótkoterminowe znacznie maleją, jako % aktywów krótkoterminowych lub sprzedaży nierzadko jest to efekt zanizania kosztów przez niestosowanie zasady memoriałowej
- Odroczone koszty lub rozliczenia międzyokresowe kosztów, których udział w sumie bilansowej w sprzedaży znacznie rośnie oznacza to zaniżanie kosztów przez odraczanie
- Gdy rozwijaniu produktu lub r&d towarzyszy znaczna ilość kwot aktywów niematerialnych, jak koszty rozwoju czy rozruchu a spółka ma problem w rozwijaniu ich w czasie, co jest czasem zaznaczone w przypisach sprawka lub prasie, ale ten składnik aktywów nie jest wpisane w koszty oznacza to niedopełnienie obowiązku ewidencjonowania utraty wartości przez aktywa, sztuczka ta jest stosowana przez spółki technologiczne.
- Rezerwy za źle długi maleją, jako % należności = zaniżanie rezerwy na źle długi
- Kontrakty wieloelementowe w których następuje proporcjonalny wzrosty strumienia, rozpoznanego przedwcześnie i spadek strumienia przychodu rozpoznanego wolniej jest to stosowane dla przyśpieszenia Uzyskania dochodu przez nieprawidłowe wykonanie Kontraktów wieloelementowych i zła klasyfikacje strumieni przychodów.
- Odroczone przychody maleją, jako procent przychodów ogółem efekt agresywnego rozpoznanie przychodów, który dopiero będzie otrzymany
- Znaczny spadek rezerw na zwrot towarów, jako % sprzedaży efekt zaniżonych rezerw
- Duże przyrosty inwestycji w podmiotach nieskonsolidowanych lub wzrost ich aktywów i zobowiązań, szczególnie silny, gdy działanie jest mgliste stosowane w celu zawyżenia CF operacyjnego i zaniżania zadłużenia – była to ukochana sztuczka Enronu, warto zwracać uwagę na zbyt częste i dziwne transakcje z podmiotami powiązanymi
- Jw. W postaci transakcji miedzy tymi podmiotami może to oznaczać zmyślne transakcje specjalne, jest ono trudne do wykrycia jeśli nie zostało zakwestionowane przez biegłych rewidentów badających spółkę
- Polityka agresywnego przychodu jak Mark In market czy sprzedaż z odroczonym terminem przychodu, czy nagły wzrost odpustów na towar lub wzrost % sprzedaży niezafakturowanej nierzadko jest to efekt faszerowania kanałów dystrybucji, przyspieszania lub kreowania rozpoznania przychodu, należy zwrócić baczną uwagę jeśli takie praktyki stosują inne spółki niż banki gdyż w najlepszym przypadku może to wywołać zmiany księgowania i solidną przecenę. Podobnie było z Aliorem.
- Agresywna kapitalizacja kosztów w porównaniu do okresów wcześniejszych i branży jak koszt odsetek, oprogramowania, rozwoju czy reklamy bezpośredniej w efekcie jest to zawyżony zysk przez obniżenie kosztów
- Systematyczna Realizacja prognoz osiągana często przez zawyżanie zysków lub zaniżanie kosztów.
Dodam też kilka własnych przemyśleń które warto uznaje za sygnały ostrzegawcze:
- Częste emisje akcji, zwłaszcza z wyłączeniem PP
- Bardzo niski stan gotówki w kasie – oznacza to że spółka będzie miała problem z finansowaniem swojej działalności i może „wspomóc się” emisjami lub zaciąganiem kolejnych pożyczek
- Nagłe rozwiązywanie dużych ilości rezerw – często wykonywane gdy spółka potrzebuje szybko kapitału a nie ma skąd go pobrać.
- Nieprawidłowe wyceny aktywów – była to jedna z ulubionych sztuczek enronu, szczególnie podejrzana jeśli wykonywana jest z podmiotem stowarzyszonym, często wykonywana w celu przejęcia aktywów przez głównych właścicieli.
- Duży wzrost długów w stosunku do aktywów trwałych /znaczny wzrost capital gearing zwłaszcza gdy dług jest niezwiązany z działalnością inwestycyjną
- Bardzo wysoki freefloat – jest o tyle niebezpieczny że stosunkowo mały akcjonariat jest w stanie przegłosować zdradzieckie uchwały na NWZA jak megaemisje, zmianę zarządu i RN aby obrabować spółkę itp.
- Duży spadek marży brutto niepodyktowany wzrostem cen surowców lub ogromną presją konsumentów – często oznacza to nieefektywność
- Długoterminowy trend spadkowy – rynek w długim terminie bardzo skutecznie dyskontuje kondycję spółki , warto na to zwrócić uwagę zwłaszcza jeśli kupujemy na długi okres.
- Znaczne zaniżanie amortyzacji w porównaniu z wcześniejszymi okresami
- Sprzedaż akcji przez insiderów – w niektórych przypadkach poprzedzają one pogarszające się wyniki spółki, stąd chęć ich upłynnienia.
- Gwałtowna wyprzedaż majątku „pracującego” spółki – jeśli nie jest to efekt planowej restrukturyzacji lub przebranżawiania się spółki należy na to zwrócić baczną uwagę.
- Spadający rating – w wielu przypadkach stopniowy jego spadek wieszczył poważne kłopoty.
- Znaczny wzrost kosztów kolejnych kredytów (znaczny wzrost kosztu kapitału) – banki mniej pewnym podmiotom pożyczają kasę na znacznie wyższy procent.
- Odwoływanie wieloletnich prezesów
- Częste znaczne korekty sprawek
- Warto czytać uwagi biegłych rewidentów do sprawka i oświadczenia zarządu w sprawie problemów spółki, wszelkie niejasności należy traktować 100% poważnie
Ty by było na tyle jak jeszcze coś mi wpadnie do głowy to dopisze.
Dodatkowe info:
http://www.parkiet.com/artykul/634439.html?p=4
http://www.wprost.pl/ar/13384/Tfurcza-ksiegowosc/?pg=1
Polecane książki o tematyce finansowej. Kupując wspierasz portal.
